DÂU TẰM VÀ 10 CÔNG DỤNG TUYỆT VỜI CHO SỨC KHỎE

Dâu tằm, còn được gọi với nhiều tên gọi khác như dâu cang, tầm tang, là một loại quả mọng thuộc họ dâu tằm moraceae, mọc hoang ở nhiều vùng ôn đới trên thế giới. Nguồn gốc của cây dâu tằm bắt nguồn từ Trung Quốc, nơi nó được trồng và thu hoạch từ hàng ngàn năm trước. Dâu tằm không chỉ mang lại hương vị thơm ngon mà còn chứa dồi dào các chất dinh dưỡng và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

1. Đặc điểm của quả dâu tằm

Quả dâu tằm có màu xanh khi non và chuyển sang đỏ tím hoặc đen khi đã chín

Dâu tằm là một loại quả mọng nước thuộc họ Dâu tằm (Moraceae), có nguồn gốc từ Đông Á. Quả dâu tằm có nhiều màu sắc khác nhau, phổ biến nhất là màu đen, trắng và đỏ, cây cao khoảng 2m đến 3m, thân gỗ, lá cây màu xanh hình bầu dục, viền lá có vết răng cưa, hoa. Quả khi còn non có màu xanh, trắng dần sang hồng đỏ khi chín hay thậm chí là tím đen. Trong bảng thành phần chứa nhiều dưỡng chất có lợi nên được dùng để ăn, ngâm rượu hay làm thuốc.

Ở Việt Nam thì loại quả này rất dễ trồng, nó được trồng chủ yếu ở các tỉnh cao nguyên Lâm Đồng. Mùa thu hoạch từ khoảng tháng 5 đến tháng 7

2. Thành phần dinh dưỡng có trong quả dâu tằm

Quả dâu tằm là loại trái cây thơm ngon và giàu dinh dưỡng, được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực, y học cổ truyền và cả ngành y học hiện đại.

Thành phần dinh dưỡng của quả dâu tằm rất phong phú, bao gồm:

Các loại vitamin:

• Vitamin A: Duy trì làn da khoẻ mạnh
• Vitamin C: Hỗ trợ hệ miễn dịch và sức khỏe làn da
• Vitamin K: Cần thiết cho quá trình đông máu
• Riboflavin (vitamin B2): Tham gia vào quá trình trao đổi chất và sản xuất năng lượng

Các khoáng chất:

• Sắt: Cần thiết cho quá trình sản xuất tế bào hồng cầu, ngăn ngừa thiếu máu
• Kali: Giúp điều hòa huyết áp và chức năng tim mạch
• Phốt pho: Hỗ trợ sức khỏe xương và răng
• Canxi: Giúp xây dựng và duy trì xương chắc khỏe

Các hợp chất thực vật:

• Chất xơ: Tốt cho hệ tiêu hóa, giúp tạo cảm giác no và hỗ trợ giảm cân
• Hợp chất hữu cơ: Có tác dụng chống oxy hóa, giúp bảo vệ tế bào trước tác hại của các gốc tự do
• Zeaxanthin và lutein: Bảo vệ mắt khỏi các tổn thương do tia cực tím
• Resveratrol: Có đặc tính chống oxy hóa và chống viêm mạnh
• Anthocyanin: Chất chống oxy hóa mạnh, có thể giúp giảm nguy cơ ung thư và bệnh tim mạch

Với hàm lượng dinh dưỡng dồi dào, quả dâu tằm là một thực phẩm rất tốt cho sức khỏe. Chúng có thể được sử dụng tươi, chế biến thành nước ép, làm mứt, ngâm rượu hoặc sử dụng trong các bài thuốc y học cổ truyền.

3. Tác dụng của quả dâu tằm

3.1. Hạ cholesterol

Dâu tằm làm giảm lượng Cholesterol trong cơ thể giúp tim khỏe mạnh

Cholesterol máu cao là một yếu tố nguy cơ cao gây ra các bệnh về tim mạch. Do đó, việc ngăn ngừa tình trạng này là vô cùng quan trọng. Trái dâu tằm có tác dụng đốt cháy lượng mỡ thừa trong cơ thể, giúp giảm mức cholesterol trong máu, do đó giúp phòng ngừa các bệnh về tim mạch.

Bên cạnh đó, các nghiên cứu lâm sàng đã chứng minh rằng trái dâu tằm có tác dụng ức chế quá trình hình thành chất béo trong gan, ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ.

3.2. Kiểm soát lượng đường trong máu

Quả dâu tằm là một loại trái cây quen thuộc, được ưa chuộng nhờ hương vị ngọt ngào và giá trị dinh dưỡng cao. Trong thành phần của quả dâu tằm có chứa hợp chất quý giá có tên 1-deoxynojirimycin (DNJ). Chất DNJ này có khả năng ức chế hoạt động của một loại enzyme có tên α-amylase trong hệ tiêu hóa. Enzyme α-amylase có vai trò phân hủy các carbohydrate phức tạp thành đường glucose, giúp cơ thể hấp thụ năng lượng.

Tuy nhiên, đối với những người mắc bệnh tiểu đường, sự gia tăng nhanh chóng lượng glucose trong máu sau khi ăn là một vấn đề nguy hiểm. Do đó, việc ức chế hoạt động của enzyme α-amylase có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Bởi khi hoạt động của enzyme này bị ức chế, quá trình tiêu hóa carbohydrate sẽ diễn ra chậm hơn, giúp hạn chế sự gia tăng đột ngột nồng độ glucose trong máu.

Chính vì vậy, quả dâu tằm được đánh giá là loại thực phẩm rất có lợi cho những người mắc bệnh tiểu đường. Thêm dâu tằm vào chế độ ăn uống hằng ngày sẽ giúp kiểm soát lượng đường huyết hiệu quả, phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm của bệnh tiểu đường.

3.3. Hỗ trợ tiêu hóa

Dâu tằm là một loại quả có chứa nhiều chất xơ hòa tan. Chất xơ hòa tan là một loại chất xơ có khả năng hòa tan trong nước, tạo thành một dạng gel mềm trong đường tiêu hóa, từ đó tạo ra nhiều lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe của đường tiêu hóa.

Khi bạn ăn dâu tằm, chất xơ hòa tan sẽ giúp cho hệ tiêu hóa hoạt động ổn định hơn vì:

• Chất xơ này giúp hấp thụ nước vào trong đường tiêu hóa, làm phân mềm và dễ đi ngoài hơn, do đó ngăn ngừa được tình trạng táo bón.
• Chất xơ tạo thành một lớp màng bảo vệ giúp các chất dinh dưỡng được hấp thụ chậm và đều hơn, tránh tạo áp lực cho đường tiêu hóa, khiến bạn cảm thấy no lâu hơn và ăn ít hơn.
• Chất xơ giúp nuôi dưỡng các vi khuẩn có lợi trong đường ruột, tạo thành hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh giúp hỗ trợ tiêu hóa và tăng cường sức khỏe toàn diện cho cơ thể.

3.4. Tăng cường hệ thống miễn dịch

Vitamin C là một chất dinh dưỡng thiết yếu đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tổng thể của cơ thể. Nó có chức năng như một chất chống oxy hóa mạnh mẽ, giúp bảo vệ tế bào khỏi những tổn thương do các gốc tự do gây ra. Ngoài ra, vitamin C còn tham gia vào nhiều quá trình sinh lý quan trọng, bao gồm chức năng miễn dịch, sản xuất collagen và hình thành mạch máu.

Vitamin C không được cơ thể tự tổng hợp được, vì vậy chúng ta phải cung cấp đủ lượng vitamin này thông qua chế độ ăn uống hàng ngày. Dâu tằm là loại trái cây giàu vitamin C, chỉ cần một khẩu phần nhỏ dâu tằm cũng gần như cung cấp đủ nhu cầu vitamin C cho cơ thể trong ngày. Với nguồn vitamin C dồi dào, dâu tằm giúp cơ thể khỏe mạnh hơn, tăng cường khả năng chống lại bệnh tật, trong đó có những căn bệnh nhiễm trùng và cảm lạnh thông thường.

3.5. Ngăn ngừa lão hóa sớm

Trong quả dâu tằm có chứa nhiều vitamin như vitamin A, vitamin C, vitamin E cùng với các thành phần carotenoid như lutein, beta carotene, zeaxanthin, và alpha carotene là những hợp chất có lợi cho sức khỏe, đặc biệt là đối với làn da, mái tóc và đôi mắt.

Vitamin A giúp duy trì làn da khỏe mạnh bằng cách hỗ trợ sản xuất collagen và elastin, giúp da mịn màng và đàn hồi. Vitamin A cũng giúp bảo vệ da khỏi tác hại của tia cực tím, ngăn ngừa lão hóa da.

Vitamin C là một chất chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ các tế bào da khỏi tác hại của các gốc tự do. Các gốc tự do là những phân tử không bền, có thể tấn công các tế bào khỏe mạnh và gây ra các vấn đề về da như nếp nhăn, thâm nám và mất độ đàn hồi. Vitamin C cũng giúp tăng cường sản xuất collagen, giúp da săn chắc và tươi trẻ.

Vitamin E là một chất chống oxy hóa khác có thể bảo vệ da khỏi tác hại của ánh nắng mặt trời và các yếu tố môi trường khác. Vitamin E cũng giúp giữ ẩm cho da, ngăn ngừa tình trạng khô da và bong tróc.

Các thành phần carotenoid như lutein, beta carotene, zeaxanthin, và alpha carotene giúp bảo vệ đôi mắt khỏi các tổn thương do ánh sáng xanh và các yếu tố môi trường khác. Các chất này cũng giúp duy trì thị lực tốt và ngăn ngừa các bệnh về mắt như thoái hóa điểm vàng và đục thủy tinh thể.

3.6. Quả dâu tằm tốt cho mắt

Quả dâu tằm ẩn chứa zeaxanthin, tựa dũng sĩ canh giữ tế bào mắt, kiên cường chống lại stress oxy hóa.

Các carotenoid có trong dâu tằm, đặc biệt là lutein và zeaxanthin, đã được chứng minh là có khả năng tích tụ ở điểm vàng của mắt, giúp bảo vệ điểm vàng khỏi tác hại của ánh sáng xanh và tia cực tím.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tiêu thụ dâu tằm thường xuyên có thể giúp ngăn ngừa sự phát triển của đục thủy tinh thể và thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác, cải thiện sức khỏe mắt tổng thể.

3.7 Cải thiện hệ miễn dịch, ngừa cảm cúm thông thường

Quả dâu tằm được biết đến là một loại trái cây chứa nhiều chất chống oxy hóa, bao gồm các anthocyanin có tác dụng ức chế gốc tự do gây hại cho cơ thể. Anthocyanin mang lại cho dâu tằm màu sắc rực rỡ như tím, đỏ hoặc đen tùy theo loại.

Ngoài tác dụng chống oxy hóa, dâu tằm còn chứa nhiều dưỡng chất có lợi cho sức khỏe như vitamin C, vitamin K, sắt, kali và resveratrol. Resveratrol là một hợp chất thực vật được cho là có đặc tính chống ung thư, tim mạch và chống viêm.

Một trong những đặc tính nổi bật của dâu tằm là khả năng tăng cường hệ miễn dịch. Quả dâu tằm chứa các chất chống oxy hóa mạnh mẽ giúp bảo vệ các tế bào miễn dịch khỏi quá trình oxy hóa, từ đó tăng cường sức đề kháng của cơ thể. Ngoài ra, dâu tằm còn cung cấp các vitamin và khoáng chất cần thiết để duy trì chức năng tối ưu của hệ miễn dịch, như vitamin C, kẽm và selen.

Một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng dâu tằm có tác dụng chống viêm. Chế độ ăn giàu dâu tằm giúp làm giảm các phản ứng viêm trong cơ thể, có thể có lợi trong việc ngăn ngừa và điều trị các bệnh mãn tính như bệnh tim và ung thư.

Với hàm lượng polyphenol dồi dào, dâu tằm có thể giúp cải thiện sức khỏe tim mạch bằng cách giảm cholesterol xấu (LDL) và tăng cholesterol tốt (HDL). Polyphenol cũng có tác dụng chống tạo cục máu đông, giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

Bên cạnh những lợi ích sức khỏe đã được đề cập ở trên, dâu tằm còn được sử dụng trong y học cổ truyền để điều trị các bệnh về da, hỗ trợ tiêu hóa và giảm đau. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng những thông tin này còn hạn chế và cần thêm các nghiên cứu để xác nhận tác dụng chữa bệnh của dâu tằm.

Để tận dụng tối đa những lợi ích của dâu tằm, bạn có thể ăn trực tiếp quả tươi, ép nước, hoặc sử dụng các sản phẩm từ dâu tằm như trà, mứt hoặc viên nén. Dâu tằm có vị ngọt nhẹ, hơi chua và có thể được thưởng thức như một món ăn nhẹ lành mạnh hoặc thêm vào các món ăn khác như sinh tố, sữa chua hoặc salad.

Nếu bạn đang tìm kiếm một loại trái cây giàu dinh dưỡng và có nhiều lợi ích sức khỏe, thì dâu tằm là một lựa chọn tuyệt vời. Việc bổ sung dâu tằm vào chế độ ăn uống của bạn có thể giúp tăng cường sức đề kháng, ngăn ngừa bệnh tật và cải thiện sức khỏe tổng thể.

3.8. Tốt cho tim mạch

Uống nước dâu tằm thường xuyên sẽ giúp giảm lượng cholesterol xấu (LDL) trong cơ thể. Cholesterol xấu là một trong những nguyên nhân chính gây ra các bệnh về tim mạch như xơ vữa động mạch, đau tim và đột quỵ. Do đó, giảm lượng cholesterol xấu trong cơ thể sẽ giúp ngăn ngừa hiệu quả các vấn đề về tim mạch.

Ngoài ra, nước dâu tằm còn chứa nhiều chất chống oxy hóa, polyphenol và flavonoid. Các chất này có tác dụng chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ các tế bào trong cơ thể khỏi các gốc tự do – những phân tử không ổn định có thể gây hại cho tế bào và dẫn đến các bệnh mãn tính như bệnh tim, ung thư và lão hóa.

Nhờ vào hoạt tính chống oxy hóa của mình, các chất chống oxy hóa, polyphenol và flavonoid trong nước dâu tằm sẽ giúp tạo điều kiện thuận lợi cho hệ tim mạch phát triển khỏe mạnh. Các chất này giúp duy trì lưu lượng máu ổn định, ngăn ngừa hình thành cục máu đông và giảm nguy cơ đau tim, đột quỵ.

3.9. Hỗ trợ giảm cân

Dâu tằm là thực phẩm tốt nên bổ sung vào thực đơn giảm cân

Những người thường xuyên sử dụng nước dâu tằm hoặc quả dâu tằm sẽ có khả năng giảm được 10% trọng lượng cơ thể trong gần 3 tháng. Trong một nghiên cứu, những người uống 2 cốc nước dâu tằm mỗi ngày trong 12 tuần đã giảm được trung bình 4,5 kg và giảm mỡ nội tạng đáng kể.

Ngoài ra, uống nước dâu tằm đều đặn còn giúp cải thiện hiệu quả mỡ thừa ở eo và đùi. Trong một nghiên cứu khác, những người uống nước dâu tằm trong 8 tuần đã giảm được trung bình 2 cm vòng eo và 1 cm vòng đùi.

Những lợi ích này là do dâu tằm có chứa nhiều chất xơ hòa tan, làm tăng cảm giác no và giảm sự hấp thụ thức ăn. Quả dâu tằm cũng rất giàu chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ tế bào khỏi bị tổn thương do các gốc tự do gây ra. Khi hệ tiêu hóa khỏe mạnh, quá trình trao đổi chất sẽ diễn ra tốt hơn, góp phần kiểm soát cân nặng hiệu quả.

3.10. Ngăn ngừa lão hóa

Ngoài những lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe, nước dâu tằm còn sở hữu vô số dưỡng chất có lợi cho sắc đẹp của bạn.

• Bảo vệ da khỏi tia cực tím: Nước dâu tằm chứa hàm lượng dồi dào resveratrol – một chất chống oxy hóa mạnh mẽ, đóng vai trò như một lớp lá chắn bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV, ngăn ngừa tình trạng cháy nắng, sạm nám và lão hóa da.
• Chống oxy hóa mạnh mẽ: Nhờ hàm lượng chất chống oxy hóa cao, nước dâu tằm giúp trung hòa các gốc tự do gây hại, ngăn ngừa tình trạng stress oxy hóa dẫn đến tổn thương tế bào da. Nhờ vậy, làn da của bạn được bảo vệ khỏi các dấu hiệu lão hóa như nếp nhăn, chảy xệ, da không đều màu.
• Dưỡng ẩm cho da: Nước dâu tằm có khả năng cung cấp độ ẩm sâu cho da, giúp cải thiện tình trạng da khô, bong tróc, đồng thời làm mềm mịn và căng bóng làn da.
• Giảm nếp nhăn: Các chất chống oxy hóa và vitamin trong nước dâu tằm giúp kích thích sản sinh collagen và elastin, hai loại protein giúp duy trì độ đàn hồi và săn chắc của da. Nhờ vậy, nước dâu tằm có khả năng làm giảm nếp nhăn và trẻ hóa làn da hiệu quả.

4. Cách chế biến quả dâu tằm

Làm nước dâu rất đơn giản, nhưng để có được ly nước dâu thơm ngon nhất, bạn cần lưu ý một số điều như nên chọn những quả dâu tây tươi, chín đỏ, không bị dập nát, rửa dâu tây dưới vòi nước chảy sạch để loại bỏ đất cát và tạp chất, ngâm dâu tây đúng tỷ lệ và trong thời gian thích hợp.

4.1 Các ngâm nước dâu tằm với đường

Nguyên liệu

• 1kg dâu tằm
• 500gr đường
• Chọn quả chín có màu tím sẫm, không bị dập nát, hư hỏng.

Cách làm:

• Cắt bỏ cuống trên quả dâu, rửa nhẹ tay, nước cuối cùng rửa bằng nước muối pha loãng. Vớt dâu ra rổ, để ráo nước.
• Nấu một nồi nước sôi, khi còn nóng khoảng 80 độ, dội qua rổ dâu (cách này giúp dâu khi ngâm lâu không bị mốc hay nổi váng)
• Rải một lớp đường vào lọ, tiếp đến một lớp dâu cho đến hết. Trên cùng rải thêm một lớp đường.
• Khi ngâm được 5-7 ngày thì mang hỗn hợp dâu ra để lọc qua rây.
• Lấy riêng nước dâu đun sôi khoảng 15 phút, để thật nguội rồi cất vào lọ (cách này giúp bảo quản siro dâu được lâu hơn).
• Riêng bã dâu, cho ít rượu vào ngâm chừng vài ngày là có ngay rượu dâu để thưởng thức.

4.2 Cách ngâm dâu tằm với mật ong

Nguyên liệu

• 1,5kg dâu tằm.
• 1l mật ong ngon.
• 0,5kg đường cát trắng.

Cách làm

• Bước 1: Rửa dâu và sơ chế với nước muối ấm như hướng dẫn trong cách ngâm dâu tằm với đường ở trên. Sau khi rửa, bạn rải dâu ra khay rồi hong cho khô nước.
• Bước 2: Sau khi dâu đã khô, cho dâu vào hũ thủy tinh, đổ mật ong vào, đậy nắp, để nơi thoáng mát, dễ quan sát.
• Bước 3: Sau khi ngâm được 2 đến 3 ngày, nếu quan sát thấy dâu tằm có dấu hiệu trương hoặc lên men, bạn dùng đũa gỗ hoặc đũa tre đảo đều cho dâu và mật ong quyện vào nhau rồi chuyển hũ sang chỗ thoáng mát hơn. Tuyệt đối không đặt hũ dâu ở nơi có nhiệt độ cao, ánh sáng mặt trời chiếu trực tiếp vào vì như vậy sẽ khiến dâu nhanh lên men.
• Bước 4: Sau khi ngâm dâu với mật ong được khoảng 7 – 10 ngày, bạn dùng rây lọc lấy nước cốt. Rót nước cốt dâu vào chai thủy tinh và bảo quản trong ngăn mát để dùng dần. Phần thịt dâu bạn có thể tận dụng để làm mứt dâu tằm.
• Bước 5: Để làm mứt dâu tằm, bạn cho khoảng 0,5kg đường vào phần xác dâu, xóc nhẹ tay để đường và dâu trộn đều, nhanh tan. Sau khi đường tan hết, bạn cho hỗn hợp vào chảo, sên trên lửa vừa cho đến khi sánh lại là đã có món mứt dâu tằm thơm ngon.