Đau dạ dày và 10 thực phẩm tốt cho dạ dày

Tổng quan

Đau dạ dày là một triệu chứng liên quan đến các vấn đề ở dạ dày hoặc các phần khác của hệ tiêu hóa. Đau dạ dày có thể biểu hiện dưới nhiều dạng, từ đau nhức, đau âm ỉ, đến đau dữ dội. Nguyên nhân gây đau dạ dày rất đa dạng và có thể bao gồm:

1. Viêm loét dạ dày-tá tràng: Tình trạng viêm nhiễm hoặc loét ở niêm mạc dạ dày hoặc tá tràng, thường do vi khuẩn Helicobacter pylori hoặc do việc sử dụng quá nhiều thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs).
2. Trào ngược dạ dày-thực quản (GERD): Khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây đau và khó chịu ở vùng ngực hoặc dạ dày.
3. Stress và căng thẳng: Căng thẳng kéo dài có thể dẫn đến tình trạng co bóp bất thường của dạ dày, gây đau hoặc khó chịu.
4. Ngộ độc thực phẩm: Do ăn phải thực phẩm bị ô nhiễm hoặc không đảm bảo vệ sinh, dẫn đến viêm dạ dày cấp tính.
5. Hội chứng ruột kích thích (IBS): Một rối loạn chức năng của ruột, có thể gây đau dạ dày, đặc biệt là sau khi ăn.
6. Ung thư dạ dày: Tuy ít gặp hơn, nhưng ung thư dạ dày cũng có thể là nguyên nhân gây ra đau dạ dày, thường kèm theo các triệu chứng khác như sụt cân, chán ăn, hoặc mệt mỏi.

Triệu chứng của đau dạ dày có thể bao gồm đau nhức hoặc đau âm ỉ ở vùng thượng vị (khu vực giữa ngực và rốn), cảm giác đầy hơi, buồn nôn, nôn mửa, và ợ chua. Việc điều trị đau dạ dày phụ thuộc vào nguyên nhân cụ thể gây ra triệu chứng, bao gồm việc thay đổi lối sống, sử dụng thuốc, hoặc can thiệp y tế.

Các phương pháp điều trị đau dạ dày thường tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra triệu chứng:

1. Điều chỉnh lối sống và chế độ ăn uống:
   • Tránh các thực phẩm gây kích thích như đồ cay, chua, cà phê, rượu bia.
   • Ăn chậm, nhai kỹ, chia nhỏ bữa ăn trong ngày.
   • Tránh ăn quá no hoặc để bụng quá đói.
   • Giảm căng thẳng và quản lý stress.
2. Sử dụng thuốc:
   • Thuốc kháng axit: Giúp trung hòa axit dạ dày, giảm đau và ợ chua.
   • Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Giảm lượng axit dạ dày tiết ra, thường dùng trong điều trị loét dạ dày và GERD.
   • Thuốc kháng histamine H2: Giảm axit dạ dày tiết ra, cũng hỗ trợ điều trị viêm loét dạ dày.
   • Thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày: Bảo vệ lớp niêm mạc khỏi tác động của axit và vi khuẩn.
   • Kháng sinh: Dùng để tiêu diệt vi khuẩn Helicobacter pylori, nếu có.
3. Phương pháp y tế:
   • Nội soi dạ dày: Để chẩn đoán và điều trị các vấn đề cụ thể như loét, viêm nhiễm, hoặc phát hiện ung thư.
   • Phẫu thuật: Trong các trường hợp nặng, có thể cần phẫu thuật để cắt bỏ phần bị loét hoặc khối u.
4. Các biện pháp tự nhiên:
   • Sử dụng gừng, nghệ, hoặc mật ong để làm dịu triệu chứng đau dạ dày.
   • Uống trà thảo dược như trà bạc hà hoặc trà hoa cúc.

Việc lựa chọn phương pháp điều trị cụ thể nên dựa trên chẩn đoán của bác sĩ và tình trạng sức khỏe cá nhân.

Xem thêm: Đau dạ dày và 7 triệu chứng điển hình

Top 10 thực phẩm tốt cho người bị đau dạ dày

Việc kết hợp một chế độ dinh dưỡng cùng những phương pháp điều trị phù hợp là vô cùng cần thiết cho người bị đau dạ dày. Dưới đây Tâm Việt Trà sẽ gợi ý cho bạn 10 thực phẩm tốt cho người bị đau dạ dày

1. Chuối

• Thành phần dinh dưỡng: Chuối chứa nhiều kali, magiê, vitamin B6, và chất xơ hòa tan pectin. Kali giúp duy trì cân bằng điện giải, magiê hỗ trợ chức năng thần kinh và cơ bắp, còn pectin có khả năng điều hòa tiêu hóa.
• Cơ chế hoạt động: Chuối có tính kiềm nhẹ, giúp trung hòa axit dạ dày và làm dịu cơn đau. Pectin tạo ra một lớp màng nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi sự tấn công của axit. Đặc biệt, chuối cũng giúp ngăn ngừa táo bón, một vấn đề thường gặp ở người bị đau dạ dày.
• Sử dụng: Nên chọn chuối chín để ăn vì chuối xanh hoặc chuối ương có nhiều nhựa gây kích thích dạ dày, dễ bị khó chịu, cồn cào. Mỗi ngày chỉ nên ăn từ 1 – 2 quả vừa đủ và hạn chế ăn chuối tiêu

2. Gừng

• Thành phần dinh dưỡng: Gừng chứa gingerol, shogaol, và zingiberene, là những hợp chất có đặc tính chống viêm, chống oxy hóa, và chống buồn nôn.
• Cơ chế hoạt động: Gingerol, hợp chất chính trong gừng, giúp ức chế các enzym gây viêm trong dạ dày và ruột. Gừng cũng kích thích tiết dịch tiêu hóa, giúp giảm buồn nôn và cải thiện tiêu hóa, đặc biệt hữu ích cho những người gặp vấn đề về tiêu hóa hoặc viêm dạ dày.
• Sử dụng: Có thể uống trà gừng, nước gừng, hoặc thêm gừng vào món ăn hàng ngày.

3. Sữa chua

• Thành phần dinh dưỡng: Sữa chua giàu canxi, protein, vitamin D và các vi khuẩn lợi khuẩn (probiotics) như Lactobacillus và Bifidobacterium.
• Cơ chế hoạt động: Probiotics trong sữa chua giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, giảm thiểu viêm nhiễm và cải thiện chức năng tiêu hóa. Chúng cũng giúp tăng cường hàng rào bảo vệ niêm mạc dạ dày, giảm thiểu tình trạng đau và khó chịu. Canxi trong sữa chua giúp duy trì sự ổn định của môi trường axit trong dạ dày.
• Sử dụng: Chọn sữa chua ít đường, ít béo hoặc không đường để tránh kích ứng dạ dày.

4. Cơm trắng và bánh mì

• Thành phần dinh dưỡng: Cơm trắng và bánh mì trắng cung cấp carbohydrate phức tạp, ít chất xơ không hòa tan, giúp dễ tiêu hóa.
• Cơ chế hoạt động: Carbohydrate phức tạp trong cơm và bánh mì giúp hấp thụ axit dư thừa trong dạ dày, giảm cảm giác nóng rát và khó chịu. Vì cơm trắng và bánh mì trắng có ít chất xơ không hòa tan, chúng ít gây kích ứng dạ dày hơn so với các loại ngũ cốc nguyên hạt hoặc thực phẩm nhiều chất xơ.
• Sử dụng: Ăn cơm trắng hoặc bánh mì trắng khi đau dạ dày sẽ giúp ổn định dạ dày mà không gây thêm kích thích.

5. Nghệ

• Thành phần dinh dưỡng: Nghệ chứa curcumin, một hợp chất polyphenol có đặc tính chống viêm, chống oxi hóa, và kháng khuẩn mạnh mẽ.
• Cơ chế hoạt động: Curcumin trong nghệ giúp ức chế các cytokine và các yếu tố gây viêm khác, giảm viêm nhiễm ở niêm mạc dạ dày. Nó cũng kích thích tiết chất nhầy bảo vệ dạ dày và làm giảm thiểu tác động của axit dạ dày lên niêm mạc, từ đó ngăn ngừa loét và các tổn thương khác.
• Sử dụng: Có thể sử dụng nghệ dưới dạng bột, viên nang, hoặc thêm vào món ăn hàng ngày.

6. Khoai lang

• Thành phần dinh dưỡng: Khoai lang chứa nhiều vitamin A, C, B6, và chất xơ hòa tan. Nó cũng giàu chất chống oxy hóa như beta-carotene.
• Cơ chế hoạt động: Chất xơ hòa tan trong khoai lang giúp điều hòa tiêu hóa và làm giảm các triệu chứng táo bón, thường gặp ở người bị đau dạ dày. Vitamin A và C trong khoai lang giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi tổn thương do gốc tự do và viêm nhiễm. Beta-carotene, tiền chất của vitamin A, cũng hỗ trợ sức khỏe niêm mạc dạ dày.
• Sử dụng: Hấp, luộc hoặc nướng khoai lang là cách tốt nhất để giữ lại dưỡng chất mà không gây kích ứng dạ dày.

7. Nước dừa

• Thành phần dinh dưỡng: Nước dừa chứa các chất điện giải như kali, magiê, và natri, cùng với các enzyme tự nhiên và chất chống oxy hóa.
• Cơ chế hoạt động: Nước dừa giúp cân bằng pH dạ dày, giảm axit và làm dịu cảm giác khó chịu. Các chất điện giải trong nước dừa giúp duy trì cân bằng điện giải, hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn. Nó cũng giúp cung cấp nước và làm dịu niêm mạc dạ dày.
• Sử dụng: Uống nước dừa tươi có thể giúp làm dịu các triệu chứng đau dạ dày và cung cấp dưỡng chất nhẹ nhàng.

8. Táo

• Thành phần dinh dưỡng: Táo chứa nhiều chất xơ, đặc biệt là pectin, cùng với vitamin C và các chất chống oxy hóa khác như quercetin.
• Cơ chế hoạt động: Pectin trong táo giúp làm mềm phân và điều hòa tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón. Quercetin và các chất chống oxy hóa khác giúp giảm viêm nhiễm ở niêm mạc dạ dày. Táo cũng có tính kiềm nhẹ, giúp trung hòa axit dạ dày và giảm triệu chứng đau.
• Sử dụng: Nên ăn táo đã gọt vỏ để tránh kích thích dạ dày, hoặc có thể nấu chín táo để dễ tiêu hóa hơn.

9. Trà hoa cúc

• Thành phần dinh dưỡng: Trà hoa cúc chứa các flavonoid và hợp chất chống viêm như apigenin và luteolin.
• Cơ chế hoạt động: Trà hoa cúc giúp giảm viêm, làm dịu niêm mạc dạ dày và giảm căng thẳng, yếu tố thường góp phần vào các cơn đau dạ dày. Flavonoid trong trà hoa cúc có tác dụng chống oxi hóa, giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi các tổn thương do gốc tự do và viêm nhiễm.
• Sử dụng: Uống trà hoa cúc ấm trước khi đi ngủ để giúp thư giãn và giảm triệu chứng đau dạ dày.

10. Mật ong

• Thành phần dinh dưỡng: Mật ong chứa các enzyme, chất chống oxy hóa, và các hợp chất kháng khuẩn tự nhiên như hydrogen peroxide và methylglyoxal.
• Cơ chế hoạt động: Mật ong có tính kháng khuẩn, giúp tiêu diệt vi khuẩn gây viêm loét dạ dày như Helicobacter pylori. Nó cũng kích thích quá trình lành vết thương và tái tạo niêm mạc dạ dày, đồng thời làm dịu cơn đau và giảm thiểu tình trạng viêm nhiễm.
• Sử dụng: Pha mật ong với nước ấm hoặc trà thảo mộc để uống vào buổi sáng hoặc trước khi đi ngủ.

Người bị đau dạ dày nên tập trung vào những thực phẩm có tính kiềm nhẹ, dễ tiêu hóa, và giàu chất chống viêm để bảo vệ niêm mạc dạ dày và giảm thiểu các triệu chứng khó chịu. Đồng thời, việc duy trì chế độ ăn uống cân bằng, tránh các thực phẩm kích thích như đồ cay, chua, và các chất kích thích như cà phê, rượu là rất quan trọng để hỗ trợ quá trình hồi phục dạ dày.

Top 10 thực phẩm người bị đau dạ dày nên tránh

Khi bị đau dạ dày, việc tránh các thực phẩm có thể gây kích ứng hoặc làm trầm trọng thêm các triệu chứng là rất quan trọng. Dưới đây là những thực phẩm mà người đau dạ dày nên tránh:

1. Thực phẩm cay nóng

• Ví dụ: Ớt, tiêu, mù tạt, gừng tươi (khi dùng với lượng lớn).
• Cơ chế gây hại: Thực phẩm cay chứa các hợp chất như capsaicin trong ớt, có thể kích thích niêm mạc dạ dày, gây ra cảm giác nóng rát và đau. Capsaicin làm tăng tiết axit dạ dày, làm trầm trọng thêm tình trạng viêm loét và kích ứng.
• Tác động: Người bị đau dạ dày có thể trải qua cảm giác khó chịu, buồn nôn, và gia tăng các cơn đau sau khi tiêu thụ thực phẩm cay.

2. Thực phẩm chua và có tính axit cao

• Ví dụ: Cam, chanh, cà chua, giấm, nước ngọt có ga.
• Cơ chế gây hại: Thực phẩm có tính axit cao làm tăng nồng độ axit trong dạ dày, có thể dẫn đến trào ngược axit, ợ nóng, và kích ứng niêm mạc dạ dày. Axit trong các thực phẩm này làm mòn lớp bảo vệ niêm mạc, gây viêm và đau.
• Tác động: Việc tiêu thụ các thực phẩm này có thể làm gia tăng triệu chứng ợ chua, trào ngược dạ dày, và làm tăng nguy cơ viêm loét.

3. Thực phẩm chiên xào và nhiều dầu mỡ

• Ví dụ: Khoai tây chiên, gà rán, bánh ngọt chiên.
• Cơ chế gây hại: Thực phẩm chiên và nhiều dầu mỡ rất khó tiêu hóa, gây áp lực lên dạ dày và làm chậm quá trình tiêu hóa. Chúng cũng có thể kích thích sản xuất axit dạ dày, dẫn đến tình trạng khó tiêu, đầy hơi và đau dạ dày.
• Tác động: Người bị đau dạ dày có thể cảm thấy đầy bụng, chướng bụng, buồn nôn, và các cơn đau có thể trở nên tồi tệ hơn sau khi ăn thực phẩm này.

4. Đồ uống có cồn

• Ví dụ: Rượu, bia, cocktail.
• Cơ chế gây hại: Rượu kích thích tiết axit dạ dày và làm suy yếu lớp nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày, làm tăng nguy cơ viêm loét và tổn thương dạ dày. Rượu cũng có thể làm chậm quá trình làm trống dạ dày, dẫn đến ợ nóng và trào ngược.
• Tác động: Uống rượu có thể gây đau dạ dày nghiêm trọng hơn, làm tăng nguy cơ viêm loét, trào ngược dạ dày và gây ra các cơn đau kéo dài.

5. Cà phê và các loại thức uống chứa caffeine

• Ví dụ: Cà phê, trà đen, nước tăng lực, soda có caffeine.
• Cơ chế gây hại: Caffeine trong cà phê và các thức uống tương tự kích thích tiết axit dạ dày và làm suy yếu cơ thắt thực quản dưới, dễ dẫn đến trào ngược dạ dày-thực quản. Caffeine cũng có thể gây co thắt cơ dạ dày, làm trầm trọng thêm triệu chứng đau.
• Tác động: Việc tiêu thụ caffeine có thể gây ra ợ chua, trào ngược dạ dày, và tăng cường cảm giác đau và khó chịu.

6. Thực phẩm nhiều đường và ngọt đậm

• Ví dụ: Bánh kẹo, chocolate, đồ uống có đường, bánh ngọt.
• Cơ chế gây hại: Đường kích thích tiết axit dạ dày và có thể dẫn đến đầy hơi, chướng bụng, và khó tiêu. Đối với người bị hội chứng ruột kích thích (IBS), đường còn có thể làm tăng triệu chứng, dẫn đến co thắt ruột và đau bụng.
• Tác động: Tiêu thụ quá nhiều đường có thể dẫn đến tình trạng đầy bụng, chướng bụng, và gia tăng triệu chứng đau dạ dày, đặc biệt là sau bữa ăn.

7. Thực phẩm chế biến sẵn và chứa nhiều chất bảo quản

• Ví dụ: Thịt xông khói, xúc xích, đồ ăn nhanh, thực phẩm đóng hộp.
• Cơ chế gây hại: Thực phẩm chế biến sẵn thường chứa nhiều chất bảo quản, chất tạo màu, và hương liệu nhân tạo có thể gây kích ứng dạ dày. Chúng cũng chứa nhiều muối và chất béo bão hòa, làm tăng tiết axit dạ dày và gây khó tiêu.
• Tác động: Ăn thực phẩm chế biến sẵn có thể làm tăng nguy cơ viêm dạ dày, khó tiêu, đầy bụng, và các cơn đau trở nên tồi tệ hơn.

8. Các loại đậu và rau củ sống

• Ví dụ: Đậu xanh, đậu nành, bông cải xanh, cải bắp sống.
• Cơ chế gây hại: Đậu và rau củ sống chứa nhiều chất xơ không hòa tan, có thể khó tiêu hóa và dẫn đến tình trạng đầy hơi, chướng bụng, và đau dạ dày. Đậu cũng chứa oligosaccharides, một loại carbohydrate mà cơ thể khó tiêu hóa, dễ dẫn đến sản sinh khí hơi và đầy hơi.
• Tác động: Tiêu thụ đậu và rau củ sống có thể dẫn đến đầy bụng, khó tiêu, và các triệu chứng đau dạ dày trở nên tồi tệ hơn.

9. Các loại đồ uống có ga

• Ví dụ: Nước ngọt, soda, bia có ga.
• Cơ chế gây hại: Đồ uống có ga chứa khí carbon dioxide, khi vào dạ dày có thể làm tăng áp lực trong dạ dày, dẫn đến đầy hơi và trào ngược axit. Các thành phần axit trong nước ngọt cũng làm tăng tiết axit dạ dày, gây kích ứng niêm mạc.
• Tác động: Uống đồ uống có ga có thể gây đầy hơi, khó tiêu, trào ngược dạ dày, và làm tăng cảm giác đau và khó chịu.

10. Các loại trái cây có hàm lượng axit cao

• Ví dụ: Trái cây họ cam quýt (cam, chanh, bưởi), dứa, kiwi.
• Cơ chế gây hại: Trái cây có hàm lượng axit cao có thể làm tăng nồng độ axit trong dạ dày, dẫn đến kích ứng niêm mạc dạ dày và trào ngược axit. Axit trong các loại trái cây này cũng có thể làm mòn lớp bảo vệ niêm mạc dạ dày.
• Tác động: Tiêu thụ trái cây có hàm lượng axit cao có thể gây ợ chua, trào ngược dạ dày, và làm trầm trọng thêm các triệu chứng đau dạ dày.

Người bị đau dạ dày nên tránh các thực phẩm có tính axit, cay nóng, nhiều dầu mỡ, đường, và các chất kích thích như rượu và caffeine. Những thực phẩm này có thể làm tăng tiết axit dạ dày, gây kích ứng và viêm nhiễm niêm mạc dạ dày, dẫn đến các triệu chứng đau đớn và khó chịu. Chế độ ăn uống nên được điều chỉnh để giảm thiểu nguy cơ kích thích dạ dày, duy trì sức khỏe tiêu hóa và hỗ trợ quá trình hồi phục dạ dày.

Tổng kết

Người bị đau dạ dày cần chú ý đến chế độ ăn uống để giảm thiểu triệu chứng và hỗ trợ quá trình hồi phục. Các thực phẩm nên ưu tiên bao gồm chuối, gừng, sữa chua, cơm trắng, nghệ, khoai lang, nước dừa, táo, trà hoa cúc, và mật ong. Những thực phẩm này không chỉ dễ tiêu hóa mà còn giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày, giảm viêm và điều hòa tiêu hóa.

Ngược lại, cần tránh các thực phẩm có thể gây kích ứng dạ dày như đồ cay nóng, thực phẩm có tính axit cao, đồ chiên xào nhiều dầu mỡ, đồ uống có cồn, caffeine, đường và thực phẩm chế biến sẵn. Những loại thực phẩm này có thể làm tăng tiết axit, gây viêm nhiễm và làm trầm trọng thêm các triệu chứng đau dạ dày, do đó cần được hạn chế hoặc loại bỏ khỏi khẩu phần ăn hàng ngày.

Bên cạnh các phương pháp điều trị, việc duy trì một chế độ ăn uống cân bằng và hợp lý sẽ giúp người bị đau dạ dày cải thiện tình trạng sức khỏe và giảm thiểu nguy cơ tái phát bệnh.